Weerbare productie- systemen

Inleiding

In dit thema passen we een systemische, integrale aanpak toe en combineren we diverse teeltmaatregelen om te komen tot een weerbaar, efficiënt plantaardig productiesysteem. In deze systeemaanpak staat bewust bodembeheer centraal. Bodemmaatregelen hebben een directe invloed op een aanzienlijk deel van bovengrondse ziekten en plagen, welke tijdens hun levenscyclus een fase in of op de grond kennen. Daarnaast hebben bodemmaatregelen indirect invloed op de overlevingskansen van een ander type biodiversiteit: natuurlijke vijanden als loopkevers en spinnen, die een belangrijke rol spelen in de beheersing van plagen. Naast bodembeheer is gewasdiversiteit een belangrijke bouwsteen van een weerbaar productiesysteem.

Gewasdiversiteit in tijd (vruchtwisseling) en ruimte (strokenteelt, mengteelten) heeft tegelijkertijd invloed op de vermeerdering van bodem gebonden ziekten en plagen en systeem efficiëntie. Zo gaan mengteelten vaak efficiënter om met licht, nutriënten en water dan monoculturen. Ook zijn er aanwijzingen dat mengteelten een andere invloed hebben op bodemkwaliteit dan monoculturen (bijvoorbeeld op aggregaat stabiliteit, doorworteling en organische stof opslag). Het slim toepassen van stroken met maaigewassen naast rooivruchten biedt mogelijkheden om bodembeschadiging te voorkomen en kan bemesting met maaimeststoffen plaats vinden vanaf naast liggende strook.  Verder biedt gewasdiversiteit in tijd en ruimte in combinatie met bodembeheer, kansen voor verhoging van de algemene biodiversiteit en de aantrekkelijkheid van het landschap. In de integrale aanpak van het thema vormen bodembeheer en gewasdiversiteit de bouwstenen van een robuust systeem, waar én de teelt én het bodembeheer in samenhang worden geoptimaliseerd om tot een hogere systeemweerbaarheid te komen, resulterend in een toekomstbestendig, natuurinclusief productiesysteem.

Werkwijze

De aanpak is vernieuwend in de interdisciplinaire en systemische wijze waarop het zich richt op het ontwikkelen van weerbare voedselproductiesystemen, met gerichte integratie en bevordering van de boven- en ondergrondse (functionele) biodiversiteit door een combinatie van bodembeheer en gewasdiversiteit.

Kernactiviteiten van het thema zijn:

• Ontwerpen weerbare productiesystemen in interdisciplinaire setting (onderzoekende innovatie met stakeholders uit fundamenteel en toegepast onderzoek, agrarisch ondernemers en NGO’s).
• Testen en verbeteren van de voorgestelde maatregelen (toenemend in relatieve complexiteit en schaal) in systeemproef ‘weerbare productiesystemen’ op diverse locaties in NL (klei, Lelystad en zand, Wageningen).
• Testen en verbeteren van de voorgestelde maatregelen op praktijkschaal en inpassing in de praktijk op diverse locaties in NL bij agrarisch ondernemers (in een gangbare en biologische setting).

Het thema levert fundamentele en toegepaste agronomische kennis op over de toepassing en effecten van gecombineerde maatregelpakketten op o.a. bodemkwaliteit, productiviteit en biodiversiteit en andere ecosysteem diensten. Er vind uitwisseling plaats tussen diverse internationale kennispartijen, d.m.v. samenwerking rond dit thema in diverse EU projecten. Daarnaast worden bevindingen uit de systeemproef getoetst en verbetert door koplopers uit de praktijk en op deze manier rijp gemaakt voor opname in de Nederlandse akkerbouw praktijk, op grote schaal. Ook faciliteert het thema een nationaal netwerk van akkerbouwers die willen starten (of al aan gestart zijn) met het toepassen van de gecombineerde set van maatregelen.

De resultaten van het onderzoek vindt u terug in de nieuwsberichten en publicaties.